Tags
brieven, Brieven aan Lieneke, brieven schrijven, de kracht van post, Jacob van der Hoeden, Lieneke van der Hoeden, Onderduiken, oorlog, Tami Shem-Tov, Voortaan heet je Lieneke
“Ik was alleen, alleen en verdrietig. Ik hoorde niets meer van de anderen en ik had niemand om mee te praten. Op school was ik te verlegen om vriendjes te maken en mijn enige maatje was de grote hond in huis, die altijd bij de kachel lag en tussen wiens poten ik me al dromend nestelde. Niets leek mijn verdriet te kunnen verzachten, tot er op een dag een heel klein boekje werd bezorgd. ‘Het komt van je vader,’ werd er gezegd. Een koerier van het verzet had het in een envelop afgegeven. Ik opende het schriftje, dat gevuld was met vaders prachtige tekeningen, zijn grapjes, en bovenal, met nieuws over de familie, dat hij had opgeschreven zonder namen te noemen, want dat was te gevaarlijk geweest.”
Stel je voor: je bent zes jaar oud en de oorlog breekt uit. Je bent Joods en als Jood ben je anders dan de anderen: er moet een grote gele ster op je kleding genaaid zitten, je mag niet meer werken en ook in het donker de straat niet meer op. Bovendien gaat het gerucht dat de Duitsers Joden oppakken en hen naar kampen brengen, vernietigings- of dodenkampen. Je vader besluit dat je moet onderduiken. En vanaf dat moment wordt alles anders. Je leventje lijkt in niets meer op wat het was. Je krijgt een andere naam, je moet je identiteit verborgen houden en je moet je houden aan een lijst van dingen die je niet mag zeggen en niet mag doen. Je wordt door je vader van de ene naar de andere plek gebracht en je weet niet waar je zieke moeder is. Drie gezinnen bieden je onderdak en uiteindelijk word je zelfs van je zus gescheiden en kom je helemaal alleen in een nieuw gastgezin terecht. Je hoort bombardementen, je weet niets van je familie en je bent doodsbang.
Maar op een dag wordt er een boekje bezorgd. Er wordt je verteld dat het van je vader komt. Als je het boekje opent, vind je prachtige tekeningen van je vader en nieuws over je familie. Wat zou dat met je doen? Kan je je dat voorstellen?
Voortaan heet je Lieneke
In het boek ‘Voortaan heet je Lieneke’ lees je een verhaal over een Joods meisje dat moet onderduiken. Na een zwerftocht langs verschillende adressen komt ze terecht bij dokter Kohly en zijn vrouw. Daar krijgt ze voor het eerst een brief van haar vader. In de periode daarna ontvangt ze eens per maand zo’n bijzonder poststuk tot het na negen maanden stopt omdat het te gevaarlijk werd. De vader van Lieneke illustreert de brieven en maakt er kleurige, kleine boekjes van die het verzet op het adres van Lieneke bezorgt. Er gold wel een strenge regel: nadat ze het gelezen had moest ze het meteen weer aan haar gastouders geven, zodat die het konden vernietigen. Het was te gevaarlijk om zulke verdachte papieren in huis te hebben.
Een dag lang droeg ik mijn kostbare schriftje bij me, raakte ik het alsmaar aan en bekeek ik het steeds weer opnieuw. ‘Mijn vader heeft dit allemaal voor mij getekend en opgeschreven, speciaal voor mij!’ dacht ik. En dan leek het alsof hij me eventjes vasthield. Ik was niet meer alleen. Ik was verbonden met de rest van het gezin, de rest van de vrije wereld, via die brieven in boekvorm.
Van het citaat hierboven kreeg ik fijne kriebels en kippenvel tegelijk! Dit is nou de magie, kracht én noodzaak van post! Ben je benieuwd naar het hele verhaal van Lieneke? Je kan het boek bijvoorbeeld hier bestellen.
Brieven aan Lieneke
Naast ‘Voortaan heet je Lieneke’ bestaat er ook een uitgave met als titel ‘Brieven aan Lieneke’. Voor deze bijzondere uitgave zijn de boekjes nagemaakt en samengebracht in een mooi doosje. In het doosje zitten in totaal tien kleine boekjes. Negen kleine boekjes met de brieven aan Lieneke en een boekje met een korte geschiedenis over Lieneke. Nu vraag je je vast af hoe het kan dat die boekjes nog steeds bestaan, terwijl ze eigenlijk vernietigd hadden moeten worden?
De schriftjes die ik voorgoed verloren waande, kreeg ik aan het eind van de oorlog terug van mijn laatste gastouders, het stel dat me een standje gaf toen ik had geweigerd varkenstong te eten. ‘Ze waren te mooi om te verbranden,’ vertrouwden deze mensen, die tot de bevrijding voor me hadden gezorgd, me toe. ‘We konden het niet over ons hart verkrijgen.’ ‘Te mooi om te verbranden’: die zin staat in mijn geheugen gegrift. Die zin is door de tijd heen met Lienekes schriftjes, míjn schriftjes, die jullie nu voor je zien, verbonden gebleven.
‘Brieven aan Lieneke’ kan je ook hier bestellen.
De originele boekjes zijn overgedragen aan Yad Layeled, een museum in Israël. Op de website van dit museum vond ik een klein fotootje van één van de originele boekjes. Ben je er nieuwsgierig naar? Klik dan hier.
Dit blog heb ik te danken aan Hans. Hij vertelde me over deze boeken en leende ze aan me uit. Heel hartelijk bedankt, Hans! Ik vind ze práchtig!
Heb jij deze boeken gelezen? Of ga je er na het lezen van dit blog naar op zoek? Dan ben ik benieuwd: wat doet dit verhaal met jou?
Lieve groetjes,
Nienke
Anne said:
Post geeft je hoop om door te gaan.
postfabriek said:
“To send a letter is a good way to go somewhere without moving anything but your heart”
– Phyllis Theroux
Luna said:
Heel bijzonder! En het lijkt me wel erg heftig om iets wat zo mooi is en wat je graag wilt bewaren om elk moment nog eens te kunnen bekijken en te herlezen moet teruggeven zodat het kan worden vernietigd. Ik ga zeker kijken of ik de boeken ergens kan lenen.
En grappig om te zien dat er al met al, zoals heel veel in het leven, er toch niet zoveel veranderd. De boekjes zijn mooi samengebonden met een touwtje, er wordt gebruik gemaakt van tekeningen/doodles en er wordt zelfs handlettering toegepast. Leuk om te zien!
postfabriek said:
Bedankt voor je uitgebreide reactie, Luna. Ben je de boekjes al tegengekomen?
Wat grappig dat jou dat ook opvalt! Heb ook vol verwondering naar de vormgeving van de boekjes gekeken. Bij oude brieven denk ik automatisch aan eenvoudig briefpapier met sierlijke krulletters, maar de vader van Lieneke gebruikt inderdaad de technieken die nu ook worden toegepast: handlettering en doodles! Bijzonder hè?
Lieve groetjes,
Nienke
Willie said:
Hallo Nienke,
Heel erg bedankt voor je blog over “Lieneke”. Het verhaal sprak me meteen aan en de foto’s van de boekjes maakten dat ik ze zelf wilde zien en lezen.
Ik heb meteen op Marktplaats gezocht of het misschien aangeboden werd; en ja hoor, voor €5,00 kon ik het kopen!
Gisteren heb ik het gekregen en ik werd (en word) er nog steeds blij van!
Alleen van het zien van het doosje en de boekjes word ik al warm; wat een mooie, lieve boekjes! Zo ontzettend lief dat die vader dat voor z’n dochtertje gemaakt heeft en wat een geluk dat de dokter ze niet vernietigd heeft…..
Het laat ook heel mooi de kracht van post zien.
Het bijbehorende boek ben ik ook aan het lezen. Ontzettend verdrietig natuurlijk, maar wel heel mooi om te lezen. Het is lang geleden dat een boek zo bij me binnen kwam……. Dank daarvoor!!!
postfabriek said:
Goedemorgen Willie,
Wat een hartverwarmend bericht! Ontzettend fijn dat je de moeite neemt om een reactie achter te laten en dit met ons te delen!
De vorm van de brieven doet echt iets met je, hè? Zo’n klein boekje vol liefdevolle woorden en illustraties in je hand… En je door het verhaal erbij beseffen dat een klein meisje dit ooit echt van haar vader kreeg, en hoe belangrijk dit voor haar moet zijn geweest. Heel bijzonder! Je kan je zo nog beter inleven in het verhaal en voelen wat post kan!
Het gevoel dat je beschrijft, herken ik! Dat een boek zoveel met je doet, dat is een wonderlijk gevoel! Ik wens je heel veel leesplezier!
Lieve groetjes,
Nienke
Hans said:
Dank je wel Nienke! Een uitgeleend boekje wat met zoveel liefde geschreven en uiteindelijk door jou met zoveel liefde beschreven is. Prachtig, het geeft weer wat ik voelde bij dit boekje. De liefde van een vader voor zijn kind. De strijd om door een verschrikkelijke priode heen te komen. Je zorgt er voor dat meer mensen deze diepte kunnen begrijpen. Hans
postfabriek said:
Wat mooi dat jij ook een reactie achterlaat, Hans. Je mooie woorden en complimenten doen me goed. En dankjewel dat je mij daarin ziet!
Hartelijke groet,
Nienke
Pingback: Oscar en oma Rozerood - Postfabriek