Nederland heeft behoefte aan dialoog. Juist in deze tijd is het belangrijk om verhalen te delen. Het schrijven van brieven vertraagt en verbindt. Schrijven naar de Toekomst zorgt voor ontmoeting, dialoog en nuance. Dit brievenproject koppelt mensen via brieven die elkaar anders niet zouden tegenkomen. Zij schrijven over leven in tijden van Corona; over dat wat om hen heen gebeurt, over wat er was, wat er is en over hoe zij de toekomst zien.
Schrijven naar de Toekomst
Afbeelding: Facebookpagina van Schrijven naar de Toekomst
Schrijven naar de Toekomst is een brievenproject voor iedereen, de stem van Nederland in een kunstproject. Iedereen, dus ongeacht leeftijd, achtergrond of schrijfniveau. Elke stem is belangrijk, ook die van jou! Schrijven naar de Toekomst vangt de tijdgeest en verbindt onbekenden via brieven. Ruim 160 brievenschrijvers doen al mee en iedere dag melden zich nieuwe aan. Je schrijft met iemand die speciaal voor jou wordt uitgezocht. Via brieven daag je elkaar uit om de diepte in te gaan en te zoeken naar woorden voor wat er speelt.
Een paar weken geleden hoorde ik van het bestaan van Slowly: een app die is gemaakt voor mensen die verlangen naar zinvolle gesprekken in een tijd van instant messaging. Met Slowly ontmoet je penvrienden via je smartphone. De makers van deze app hopen mensen over de hele wereld met elkaar te verbinden in een langzamer tempo. Dat klonk als muziek in mijn oren! Ik installeerde de app en ging op onderzoek uit.
Laten we beginnen!
Je kan Slowly gratis downloaden in de App Store of via Google Play. Je kiest een gebruikersnaam, ontwerpt een avatar en maakt een profiel aan. Op je profiel is te zien wanneer je verjaardag is, hoe oud je bent en wat je sterrenbeeld is. En of je mannelijk, vrouwelijk of non-binair bent, in welk land je woont en wat je interesses zijn. Ook kan je je matchingvoorkeuren beheren. Je kan aangeven met wie je in contact wil komen: het geslacht en de leeftijdsomvang. En hoe je met iemand in contact wil komen: of je nieuwe vrienden en/of een automatische match accepteert. Ook kan je mensen uit bepaalde regio’s en onderwerpen uitsluiten. Heb je alles ingevuld? Dan kan je aan de slag!
Het leuke van vergeten dat je iets hebt is het blije gevoel als je het terugvindt en het net is alsof iemand stiekem een cadeautje verstopt had ergens onderin een kast. Het overkwam mij met een pareltje van een boek, namelijk het boek “Aan mijn lieve”: een verzameling geheime brieven die nooit verstuurd zijn, maar wél ingestuurd aan de tumblr pagina van het project.
Emily Trunko – To My Blank
Het boek is de Nederlandse editie van het boek To My Blank van de 16-jarige Emily Trunko uit de VS. Emily schreef vaak brieven zonder de bedoeling ze ook echt op te sturen en verzamelde ze in een notitieboek. Op 22 maart 2015 besloot Emily een tumblr blog aan te maken waar mensen hun eigen ongeschreven brieven konden insturen, omdat ze nieuwsgierig was wat andere mensen schreven maar nooit verstuurden. De eerste inzending volgde direct minuten later en inmiddels staan er ruim 3000 inzendingen op de blog. In het boek To My Blank bundelde Emily een aantal van deze inzendingen.
De kracht van de onverstuurde brief
Natuurlijk ben ik me af gaan vragen of ik ook wel eens brieven schrijf die ik niet verstuur en ja, dat doe ik! Wat ik zelf gemerkt heb is dat alleen al het schrijven van een brief heel krachtig kan zijn en het versturen ervan dan lang niet altijd nodig is. Ik schrijf zelf soms brieven in mijn hoofd, bijv. als ik boos ben op iemand of me heel erg onzeker voel over een situatie. Het helpt me om het gevoel te uiten, zonder dat die ander er iets mee hoeft. Soms schrijf ik de brief echter wel uit, vooral wanneer ik merk dat ik iets lastigs voel bij iemand maar niet goed weet wát dat dan is. Het helemaal uitschrijven van mijn gevoel met die ander in gedachten, schept dan een heleboel helderheid. Dit soort brieven verstuur ik nooit, omdat de ander er eigenlijk helemaal niets aan heeft. Als ik me boos, onzeker of verdrietig voel dan ligt een groot stuk daarvan vaak bij mezelf en is het gevoel al een heel stuk veranderd als de brief af is. Als er dan toch iets over blijft wat ik met de ander wil delen, dan schrijf ik een nieuwe brief óf kaart het aan in een gesprek. Dankzij de brief weet ik precies wat mijn boodschap is en kan deze helder overbrengen. En soms, soms lucht het ook gewoon lekker op om alles uit mijn hoofd te laten en aan het papier te geven zonder specifiek doel. Emily geeft aan dat dankzij het lezen van zulke ongeschreven brieven van anderen, zij veel heeft geleerd, zoals dat je eigenlijk zelden de énige bent die met een bepaald gevoel zit.
Na een dag lang druk bezig zijn met allerlei klusjes, van boodschappen tot luiers verschonen, kleppert tegen het einde van de dag ineens de brievenbus. Op de deurmat landt een enveloppe gemaakt van handgeschept papier, dichtgeknoopt met een strikje. Ik herken het handschrift niet en gedreven door mijn nieuwsgierigheid maak ik de enveloppe direct open. Het is een brief van een dierbaar iemand die ik een paar dagen eerder heb gezien toen onze gezinnen met elkaar een boswandeling maakten. Staand bij het gasfornuis, want het is eigenlijk tijd om te gaan koken, lees ik direct de brief. In de brief wordt beschreven wat ik voor diegene beteken, wat ze voelt als ze tijd met mij doorbrengt en wat ik in haar raak. Het is toevalligerwijs de vierde brief die ik die week ontvang die iemand recht vanuit het hart voor mij heeft geschreven, waarbij ik me bij het lezen ervan geraakt, ontroerd en vooral ook gezíen voel. Gezien in wie ik ben, wat ik doe en de liefde die ik de ander geef. In die week realiseer ik me dat het begrip ‘liefdesbrief’ veel breder is dan alleen de brief met liefdesverklaring. Dat een brief die is geschreven vanuit welke vorm van liefde dan ook een liefdesbrief genoemd kan worden. Ik voelde me in elk geval innig geliefd, die week.
A real love letter is made of insight, understanding, and compassion. Otherwise it’s not a love letter. A true love letter can produce a transformation in the other person, and therefore in the world. But before it produces a transformation in the other person, it has to produce a transformation within us. Some letters may take the whole of our lifetime to write.
Bovenstaande quote van Thich Nhat Hanh beschrijft waarom ik niet alleen de brieven van een erkende of anonieme geliefde als liefdesbrieven ervaar. Uiteindelijk is liefde een veel breder begrip dan alleen de romantische liefde. Niet alleen in het ontvangen maar ook in het schrijven van liefdesbrieven vind ik veel kracht. Zo merk ik bijvoorbeeld als ik iemand ga schrijven bij het teruglezen heel snel welke stukken helemaal oprecht zijn en in welke stukken ik schrijf met een verborgen agenda zoals indruk willen maken, of iemand willen overtuigen van mijn gelijk of iemand iets willen leren. Als ik zulke stukken teruglees begin ik de brief altijd opnieuw, waarbij ik dit keer probeer om echt niets voor elkaar te krijgen maar alleen op te schrijven wat er in mij leeft als ik aan die persoon denk. Het maakt elke brief ook zo uniek doordat aan wie ik schrijf ook beslist wáár ik over schrijf en wie die persoon voor mij is heeft daar invloed op.
Allereerst wensen we jullie natuurlijk allemaal een prachtig 2018! Wij gaan weer met frisse moed van start. We hebben de adventskalender afgerond, waarin inmiddels alle win-acties zijn gesloten, alle mailtjes zijn beantwoord en alle reacties aandachtig zijn gelezen. Verder hebben we allemaal weer een vakantie vol (be)leven gehad, wat vooral dient als een hele lading inspiratie voor een nieuw blog-jaar.
We beginnen echter niet met een bericht van onszelf, maar met een intrigerende oproep om een bijdrage te leveren aan een heus theaterstuk! Lees hieronder wat de bedoeling is en hoe jij tot inspiratie kan verworden.
Brievenschrijvers gezocht!
De theatervoorstelling this is my letter to the world, that never wrote to me zoekt brievenschrijvers!
“Je kent mij niet, en terwijl ik dit schrijf ken ik mezelf ook niet helemaal.” – David Grossman
We spreken het volgende af: We schrijven maximaal tien brieven. Daarna nooit meer. We zullen elkaar nooit ontmoeten. We hebben een radicaal eerlijke relatie, we liegen niet.
Anouk van Kolfschoten en Lola Bogaert schrijven brieven naar onbekenden en wachten op reactie. Ze willen weten hoe het is om een relatie te hebben die louter op papier bestaat. Ze willen fantaseren over degene waarmee ze corresponderen. Ze willen dromen. Ze willen uitkijken naar de postbode. Ze willen wachten. Wachten op woorden van een onbekende. Ze willen ervaren hoe het voelt om de tijd te laten verstrijken. Ze willen verlangen. Verlangen naar contact. Een reactie.
De brieven vormen het materiaal voor de voorstelling die na de zomer van 2018 in première zal gaan op Festival MoMeNT in Tongeren en daarna tourt door België en Nederland. Wil jij meeschrijven aan dit project? Meld je dan aan via: schrijfeenbriefnaarons@gmail.com
“Ik was alleen, alleen en verdrietig. Ik hoorde niets meer van de anderen en ik had niemand om mee te praten. Op school was ik te verlegen om vriendjes te maken en mijn enige maatje was de grote hond in huis, die altijd bij de kachel lag en tussen wiens poten ik me al dromend nestelde. Niets leek mijn verdriet te kunnen verzachten, tot er op een dag een heel klein boekje werd bezorgd. ‘Het komt van je vader,’ werd er gezegd. Een koerier van het verzet had het in een envelop afgegeven. Ik opende het schriftje, dat gevuld was met vaders prachtige tekeningen, zijn grapjes, en bovenal, met nieuws over de familie, dat hij had opgeschreven zonder namen te noemen, want dat was te gevaarlijk geweest.”
Stel je voor: je bent zes jaar oud en de oorlog breekt uit. Je bent Joods en als Jood ben je anders dan de anderen: er moet een grote gele ster op je kleding genaaid zitten, je mag niet meer werken en ook in het donker de straat niet meer op. Bovendien gaat het gerucht dat de Duitsers Joden oppakken en hen naar kampen brengen, vernietigings- of dodenkampen. Je vader besluit dat je moet onderduiken. En vanaf dat moment wordt alles anders. Je leventje lijkt in niets meer op wat het was. Je krijgt een andere naam, je moet je identiteit verborgen houden en je moet je houden aan een lijst van dingen die je niet mag zeggen en niet mag doen. Je wordt door je vader van de ene naar de andere plek gebracht en je weet niet waar je zieke moeder is. Drie gezinnen bieden je onderdak en uiteindelijk word je zelfs van je zus gescheiden en kom je helemaal alleen in een nieuw gastgezin terecht. Je hoort bombardementen, je weet niets van je familie en je bent doodsbang.
’n Praatje met Lieneke
Maar op een dag wordt er een boekje bezorgd. Er wordt je verteld dat het van je vader komt. Als je het boekje opent, vind je prachtige tekeningen van je vader en nieuws over je familie. Wat zou dat met je doen? Kan je je dat voorstellen?
Elk jaar heb ik weer een enorme strijd met de kerstkaartjes. Zo fijn als ik het vind om een lijstje met namen te maken, dé kerstkaart te zoeken en dan alle kaartjes uitgebreid te beschrijven om met een hele stapel kerstkaarten naar de brievenbus te gaan, zoveel stress geeft het me vooraf. Om het maken van het lijstje wie ik wel en geen kerstkaart stuur (ik wil téveel mensen een kaartje sturen), de zoektocht naar de perfecte kerstkaart want ik heb natuurlijk iets in mijn hoofd wat ik niet kan vinden, de teleurstelling van het ontwerp van de decemberzegel en als afsluiter het geklooi met nepsneeuw en glitters kan ik me zo druk maken!
Vorig jaar stond ik al op het punt om geen kerstkaarten te sturen maar kregen we tijdens ons bezoekje aan het PostNL kantoor een stapel bij de Decemberzegels passende kerstkaarten mee en heb ik zo’n plezier beleefd aan het maken van de matchende kaarten dat ik al mijn kerstkaartenstress vergat. Dit jaar besloot ik al vroeg om me eens niet gek te laten maken door de zoektocht naar de perfecte kerstkaart, weken later nog overal nepsneeuw te vinden en drie (toch wel prijzige) vellen Decemberzegels te kopen. Dit jaar ga ik terug naar de basis, wat ik het allerfijnste vind van het sturen van kerstkaarten… het jaar doornemen en dit op papier te zetten. Dit jaar stuur ik kerstbrieven!
Verschillende vellen papier die als kerstbrieven door kunnen
Letter writing is the only device for combining solitude with good company
Op de Postfabriek delen we onze liefde voor post. In onze blogjes laten we bijvoorbeeld zien hoe je zelf kaarten en enveloppen kan maken: de verpakking van je woorden. De liefde die je in het maken van een poststuk stopt, maakt het tot een bundeltje aandacht. Een heel fijn cadeautje om te mogen ontvangen én maken. In het kopje ‘Post‘ vertellen we dat het hele proces van post maken van belang is, maar dat de brief voor ons de kern van een poststuk is. Het contact via brieven voelt voor ons zo bijzonder mooi! Natuurlijk maken we ook gebruik van andere communicatiemiddelen, maar níets kan de magie van een echte handgeschreven brief vervangen. Het is een hele mooie vorm van alleen en toch samenzijn, zoals Lord Byron (zie quote hierboven) het noemt. Het is een manier om tot je zelf te komen en de uitkomst daarvan te delen.
Postbeleving
To send a letter is a good way to go somewhere without moving anything but your heart
Naast creatieve blogjes, waarin we uitleggen hoe je de verpakking van je woorden kan maken, schrijven we ook over onze postbeleving. We proberen daarin te delen wat het maken en ontvangen van post met ons doet. Een brief schrijven is niet iets waarbij we bepaalde regels volgen. We laten daarin juist steeds meer regels los. Het is een manier om te luisteren naar je gevoel, je hart. Of zoals Rutger Kopland zo mooi zegt:”Schrijven is uitvinden wat er in je leeft.” Het is lastig om je te vertellen hoe je schrijven moet. Maar we kunnen wel met je delen wat wij doen om onszelf en ons hart goed te kunnen horen. In deel 1 van mijn blogjesreeks over schrijven vertel ik hoe ik schrijfregels loslaat, eerste gedachtes opschrijf en welk schrijfmateriaal ik kies. In deel 2 geef ik voorbeelden van aanzet tot schrijven. Eraan beginnen is misschien even lastig. Maar als je eenmaal in een schrijfflow zit, gaat de rest vanzelf. In dit blogbericht ga ik dieper in op die schrijfflow en vertel ik wat ik doe om goed naar mijzelf, mijn gevoel en hart te kunnen luisteren. Hoe ik de schrijfflow voel en oppak.
De brief, de zelfgemaakte envelop en andere momentjes van aandacht komen samen en gaan uiteindelijk als compleet bundeltje aandacht naar de brievenbus
Post is zo’n belangrijk deel van mijn leven geworden dat ik er bijna non-stop mee bezig ben. Het is meer dan ‘gewoon een hobby’ geworden. Het is natuurlijk niet zo dat ik mijn dagen alleen maar vul met schrijven of het maken van enveloppen en kaartjes. Maar de aandachtige manier van kijken en bezig zijn, die ik van post heb geleerd, is wel een manier van leven geworden. Zo vertelde ik in Brief uit de oorlog hoe ik soms ‘brieven in gedachten’ schrijf.
Want ik heb vaak in gedachten al de woorden gezocht om iets met iemand te delen. Niet alleen het moment dat ik werkelijk achter mijn schrijftafel ga zitten, ben ik bezig met het schrijven van een brief. Dat doe ik ook tijdens wandelingen en andere dagelijkse handelingen, zonder pen en papier aan te raken.
Druk druk druk
De maatschappij waarin we leven vraagt om een bepaalde snelheid en veel mensen voelen zich daardoor gehaast en druk. Als ik over mijn liefde voor post vertel, reageren mensen vaak verbaasd. Ze vertellen vol enthousiasme verhalen over briefcontact uit hun kindertijd, maar zien vandaag de dag niet hoe ze daarvoor óók nog ruimte moeten maken. “Daar heb ik nu geen tijd meer voor.” Terwijl ik juist op drukke dagen heel bewust aan mijn schrijftafel ga zitten om mijn gedachten te ordenen of een envelopje te vouwen. Even onthaasten en weer terugkomen in het nu. Een Indiaas gezegde luidt: “Heb je geen tijd om te mediteren, mediteer dan twee keer zo lang.” Post is te vergelijken met meditatie! Ook Kim vertelt in een blogje hoe post een manier om te onthaasten is en deelde een fragment uit College Tour waarin John Cleese dat heel mooi weet uit te leggen.
Mr. Toshiro Kanamori is een docent uit Japan. Hij hanteert een bijzondere aanpak in de klassen waaraan hij les geeft. Zijn doel is kinderen te leren om samen gelukkig te zijn, door zowel hun eigen sterke kanten als die van hun vrienden te vergroten. Door de dingen die Kanamori zelf heeft meegemaakt, weet hij hoe waardevol het leven is. Tijdens studiedagen voor mijn werk, kreeg ik een stukje te zien uit de documentaire “De Japanse levensles” waarin Kanamori samen met een klas, groep 6, gevolgd wordt. Ik zag slechts tien minuten, maar die avond bekeek ik direct de hele docu van 50 minuten lang en heb ik mee gelachen en mee gehuild. Wat mij betreft is het iets wat iedereen gezien moet hebben. Maar wat hebben deze docent en documentaire nu met de Postfabriek te maken vraag je je misschien af?
In de klas maakt Kanamori gebruik van een klassenboek waarin elke dag drie kinderen een brief mogen schrijven over wat zij hebben meegemaakt, wat zij denken en wat zij voelen. Ieder kind leest vervolgens hun brief voor aan de hele klas. Niet alleen oefenen de kinderen zo hun schrijfvaardigheid, leesvaardigheid en het spreken voor een groep.. Ook oefenen zij met het onder woorden brengen en delen van wat er in hen om gaat. Zo zie je in de documentaire onderwerpen als pesten en de dood voorbij komen in de brieven, maar zie je ook hoe kinderen van slechts tien jaar oud al zó goed in staat zijn om hun gevoelens te verwoorden. Ze gebruiken het zelfs om de docent in te laten zien dat hij ongelijk heeft op het moment dat hij een bepaalde straf kiest voor een jongen in de klas. De brieven komen telkens terug, niet alleen Kanamori gebruikt de brieven om kinderen dingen bij te brengen, ook de kinderen zelf gaan brieven inzetten om elkaar te steunen. Uiteindelijk gaan ze als afsluiting van hun tijd samen zelfs een bijzondere samenwerking aan.
Voor mij was de documentaire een enorme bevestiging van de kracht van brieven, want alleen dát middel kon ervoor zorgen dat de kinderen zoveel met elkaar deelden. Hoe anders is het om een brief voor te lezen, waarover je eerst goed hebt kunnen nadenken en welke je zorgvuldig hebt kunnen verwoorden, in plaats van zo uit je hoofd iets te zeggen? En denk ook aan de gelijkwaardigheid die je ermee bereikt, want zowel de verlegen als de spontane kinderen komen met de brieven op precies dezelfde manier aan bod. Je ziet ook hoe de brief van de één de ander de moed geeft iets heel kwetsbaars te delen van zichzelf. En je ziet de steun die kinderen kunnen uitspreken naar elkaar, door een brief te schrijven. Het schrijven van een brief helpt je om jouw verhaal te vertellen.
Heb je gekeken? Ik ben heel benieuwd wat jou is opgevallen en is bij gebleven en wat je er zelf uit mee neemt.